Biliyorsunuz geçtiğimiz ay en çok dikkat çeken konulardan biri Facebook’un kullanıcı datalarını etik olmayan biçimde şirketlerle paylaşmasıydı. Hatta olay platformun kurucusu Mark Zuckerberg’i mahkeme salonuna götürdü. Siz ne düşünüyorsunuz bu konuda? Olayın ardından bir kullanıcı olarak Facebook’a ve verilerinizi paylaştığınız platformlara olan bakış açınız değişti mi?
Bakış açım değişmedi çünkü verilerimi izinli olarak verdim, bu verileri nerede kullanacaklarını da söylüyorlar. Ama kullanıcılar olarak kullanım koşullarını içeren sözleşmeleri çoğunlukla okumadan geçiyoruz. Dolayısıyla hangi verilerimizi kullanabiliyorlar, hangilerini kullanamıyorlar pek bilmiyoruz. Elbette kişisel verilerimizin etik olmayan şekilde paylaşılmasını onaylamıyorum. Ancak gelinen noktada her platform ile her şeyimizi o kadar çok paylaşıyoruz ki, illa ki başımıza bir şey gelecekti diyebilirim. Bu yüzden ne Facebook ne de diğer platformlara karşı bakış açım değişmedi.
Olayın ardından yine kişisel olarak aldığınız herhangi bir tedbir oldu mu? (Örn; Kullandığınız cihazların, sosyal medya platformlarının veya uygulamaların gizlilik ayarlarını güncellemek ya da yapılandırmak gibi)
Olayın ardından hiç bir tedbir almadım. Bu yaşanan vakayı eğitimlerime ve konuşmalarıma ekledim, benim için güzel bir vaka örneği oldu diyebilirim. Ancak kullanıcıların yukarıda ifade ettiğim üzere her platformda onayladıkları kullanım sözleşmelerini okumamalarını tavsiye ediyorum. En azından kullanıcı gelecekte platform özelinde yaşayabileceği sorunun ve kişisel hak ihlallerinin önüne bir nebze de olsa geçme şansını elde edecektir. Bunun yanı sıra bu vakanın da bize gösterdiği üzere kullanıcıların gizlilik ayarlarına da göz atmasının fayda olduğunu düşünüyorum.
Uzun süredir tartışılan bir diğer konu da kullanıcı verilerinin yine kullanıcının izni dışında (yazışmalar, telefonda konuşma datası) analiz edilerek bireysel reklam hedeflemede kullanılması. Örneğin telefonda konuştuğumuz bir arkadaşımıza ‘’ayakkabı’’ kelimesini içeren bir şey söylediğimizde telefonumuza ayakkabı markalarından anında kampanya mesajları gelmesi… Tüketiciler bununla tesadüf olmayacak kadar sık karşılaştığını belirtiyor. Böyle bir şey gerçekten söz konusu mu? Eğer faaliyette olan bir şeyse, bu durum ne kadar yasal?
İşim gereği dijital sektörden yüzlerce insan ile bir arada oluyorum. Seminerlerde, whatsapp gruplarında, eğitimlerde herkes bu durumdan bahsediyorsa demek ki bu tesadüf olamaz.
Bu durumun ne kadarı yasal diye soruyorsanız cevabım tabi ki izinsiz dinleme olduğundan yasal değil olacaktır. Firmaların ellerindeki veriler o kadar fazla ki, bir takım deneyler yaparak geri dönüş oranlarını ölçümlemeye çalışıyorlar. Bu örnekteki olduğu gibi konuyla alakalı reklama maruz kalan tüketici, alışveriş yapıyorsa ve geri dönüş oranları iyiyse şirketler bunu bir şekilde legal hale getirip, bu tip uygulamaları yeni bir reklam ve pazarlama mecrası olarak önümüze getiriyor ve buradan da gelir elde ediyorlar.
Sizce bu konuda faaliyette olan mevzuatlar yeterli mi? Kullanıcılar verilerini korumak için ne gibi tedbirler almalı? Neler önerirsiniz?
Mevzuattan önce bence ilk olarak kendimize bakalım. Biz neyi ne kadar paylaşmak istiyoruz buna karar vermeliyiz. Çünkü yakın zamanda yaşadığımız örnekte olduğu üzere, her şeyimizi firmalarla paylaşmaya devam edersek en korkutucu yasalar, mevzuatlar çıksa dahi değişen bir şey olmayacak. Şirketler yine bir yolunu bulup verileri kullanmaya devam edecekler.
Ülkemizde 7 Nisan 2018 sonrası Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVK Kanunu) tamamen devreye girmiş durumda. Tüketici hizmet aldığı firmaları arayıp sizde ne tip verilerim var, bunları nasıl saklıyorsunuz, kimlerle paylaşıyorsunuz gibi sorularına cevap alamazsa şikayetçi olma hakkı var.
Ayrıca KVK Kanunu’yla tüketiciler, veri sorumlusuna başvurarak kendisiyle ilgili kişisel veri işlenip işlenmediğini öğrenme, kişisel verileri işlenmişse buna ilişkin bilgi talep etmenin yanı sıra kişisel verilerin işlenme amacını ve bunların amacına uygun kullanılıp kullanılmadığını öğrenme, yurt içinde veya yurt dışında kişisel verilerin aktarıldığı üçüncü kişileri bilme, kişisel verilerin eksik veya yanlış işlenmiş olması hâlinde bunların düzeltilmesini isteme, kişisel verilerin silinmesini veya yok edilmesini isteme, kişisel verilerin aktarıldığı üçüncü kişiler hakkında bilgi alma, kişisel verilerin kanuna aykırı olarak işlenmesi sebebiyle zarara uğranılması hâlinde zararın giderilmesini talep etme gibi temel haklara sahip.
Kanun o kadar ağır ki, firmalara sadece para cezası değil yöneticilerine hapis cezası dahi veriyor. Tüketici de hakkını aramayı ve bilgilerini herkesle paylaşmamayı öğrenirse çok büyük sorun yaşanmayacaktır diye düşünüyorum.
