Dijital çözümler sektöre hangi alanda ne gibi katkılar sunuyor?
Bundan yaklaşık 50 yıl öncesine kadar emek yoğun olarak gerçekleştirilen tarım ve gıda üretimi, günümüzde neredeyse tamamen teknolojinin yardımıyla gerçekleşiyor. Bu noktayı dikkate aldığımızda, değişen pazar dinamikleri ve rekabetçi piyasa koşullarında dijitalleşmenin şirketlerin başarılarında önemli bir etken olduğu görüyoruz. Gıda sektöründe dijital dönüşüm sayesinde firmalar günümüzde uçtan uca tüm süreçlerini tek sistem üzerinden yönetebiliyor. Dijitalleşme sektörde operasyon sürelerini ciddi oranda kısaltırken doğru zamanda doğru kararlar alabilmek için gerekli raporlara akılı telefonlarla ya da ağ sistemleri üzerinden anında erişebilmesine olanak tanıyor.
Tarım ve hayvancılıkla ilgilenen üreticilere kolaylıklar sağlayan bulut çözümler, çiftçiler tarım alanlarının sıcaklık ve nem seviyelerini uzaktan takip edebilmesine ve seralarına gitmeden iklimlendirme ünitelerini çalıştırarak gerekli ısı seviyesinin korunmasına olanak sunan dijital sistemler, verimliliğin artmasını sağlayabilen sera takip sistemleri, nesnelerin interneti sayesinde verimlilikle ilgili değerleri ölçen ve yön gösteren algoritmalar, sütün miktarı ve kalitesinin yanı sıra süt ile ilgili hayati değerlerin yakından izlenmesine olanak sağlayan süt ölçüm sistemleri, çiftçilerin bilgiye kolay ulaşmalarını sağlayan, güncel tarım haberlerini, ay içerisindeki önemli tarım günlerini haber veren sistemler, çiftçilerin hayatını kolaylaştıran ve alışkanlıklarını değiştiren yeni nesil mobil traktörler ile tarım alanında yeni gelişmeye başlayan topraksız tarımı destekleyen yeni sistemler sektöre dijital alanda çözümler sunuyor ve verimlilik açısından önemli katkılarda bulunuyorlar.
Şu andaki dijital dönüşümden gıda-tarım sektörü ne oranda yararlanabiliyor? Gıda sektöründe KOBİ’lerin çoğunlukta olduğunu düşünecek olursak dönüşümden büyük şirketler daha mı fazla yararlanıyor? Farkındalıkta zamanla bir gelişme var mı sizce?
Farkındalıkta zamanla bir gelişme olduğu aşikar. Özellikle son birkaç yıldır. Dünyanın bu hızlı evrimine ayak uydurmak isteyen ülkemizde de büyük kurumların dijital dönüşüm kapsamında çeşitli adımlar attığını görüyoruz. Farklı sektörlerde rekabet halinde olan birçok kurum ve kuruluş, bu dönüşüm doğrultusunda sahip oldukları dijital altyapıları iyileştirerek bu altyapılar etrafında organize olmaya başladılar. Ülkemizde dijital dönüşüm doğrultusunda bu tür çalışmaları yapan şirketlerin sayısı gün geçtikçe de artıyor.
Büyük şirketlerin yanı sıra KOBİ’ler dijital dönüşüm özelinde çeşitli adımlar atmaya başladılar. İş dünyasındaki insan kaynakları olmak üzere birçok departmanda yazılımlar ya da büyük yatırımlar yapılarak satın alınan programlara daha sık rastlıyoruz artık. Yeterli olmasa da, birçok KOBİ insan kaynakları, pazarlama, satış ve yönetim alanında sahip oldukları dijital altyapılarını daha sağlıklı hale getirerek, çalışma süreçlerini buna göre organize etmeye başladılar.
Dijital çözümlerden yararlanmak kuşkusuz firmalara önemli oranda bir maliyet getiriyor. Bu noktada firmalar özellikle KOBİ’ler ne yapmalı, neler önerirsiniz?
Yüksek girdi maliyetleri, verimlilik, dışa bağımlılık, pazarlama, tarım arazilerinin amaç dışı kullanılması gibi birçok sorun tarımda dijitalleşmeyi tercih değil, bir zorunluluk olarak önümüzde getiriyor. Dijitalleşmeye yatırım yapmak isteyen şirketlerde yapılması gereken, dönüşümün getireceği değişimlere hazır olduklarını düşündükleri anda buna girişmeleri ve üst yönetimin %100 desteğini almalarıdır. Dijital dönüşüm sadece teknolojik değişimler yapmak anlamına gelmiyor, aynı zamanda her alanda yenilikçi olabilmek anlamına geliyor. Elbette bu yenilikçi adımlar maliyet unsurunu da beraberinde getiriyor.
Dijital dönüşüme başlarken öncelikle dijital stratejiler belirlenmeli, buna uygun teknolojik altyapı oluşturulmalı, gereken bölümlerde iş yapış şekilleri sadeleştirilmeli ve güvenlik ile ilgili maksimum düzeyde önlemler alınmalıdır. Burada IK departmanlarına da fazlasıyla iş düşüyor. Bu dönüşüme ayak uydurabilecek kişilerin işe alınması ve mevcut kadronun eğitimlerle gereken seviyeye getirilmesi, öncelikli konular olmalı ve çalışanlara her türlü desteğin verilmelidir. Bu sürecin hemen bir günde olmayacağı unutulmamalı, bu anlamda yaşanan deneyimlerin paylaşılması ve herkesten belirli dönemlerde geri bildirimler alınmalıdır.
Dünyada ve Türkiye’de artan nüfusla birlikte ve gelecekte daha da artması öngörülen nüfus için gıda üretiminin yetersizliği gündemde. Bu yüzden gıda-tarım üretiminde verimlilik büyük önem taşıyor. Dijitalin bugün ve gelecekte bu sorunun çözümüne nasıl bir katkıda bulunabilir?
Yapılan tahminlere göre, 2050 yılında dünya nüfusunun 9 milyarın üstüne çıkması bekleniyor. Sadece nüfus artmayacak, nüfusla beraber kişi başı gelir de artacak. Artan gelirlerle beraber gelişmekte olan ülkeler daha fazla protein talep edecekler. Diğer bir deyişle gelecekte iki konu dünya siyasetinin çerçevesini çizecek. Bunlardan birisi enerji kaynakları, diğeri de tarım ve su kaynakları. Geleceği bu iki konu şekillendirecek. Günümüz tarımında yenilebilir kaynakların yenilenme oranlarından çok daha büyük bir hızla kullanılması ve kaynakların yenilenmesi için yeterince çaba gösterilmemesi nedeniyle, tarımın kaynakları hızla azalmaktadır. Nüfus artışının yanı sıra kentleşme ve gelir artışı gıda talebinde daha büyük bir patlama yaşanmasına neden olmaktadır.
Tüm bu sorunları karşımıza aldığımızda, dijitalleşme sektörde operasyon sürelerini ciddi oranda kısaltırken, diğer yandan da artan nüfus ve tüketim oranı gibi önemli sorunlara karşı yeni çözümler sunacak. Özellikle dijitalleşme alternatif üretim modeller, uygulamaları, kaynak verimliliği, ihtiyaç odaklı üretim ve ürünlerin hızlı ve güvenilir bir şekilde teslim edilmesinin sağlanması noktalarında katkı sunacak.
Gıda endüstrisi geleceğin dijital devrimden nasıl etkilenecektir? Dünya pazarları ile rekabet açısından önemi nedir?
Dijitalleşme özellikle yüksek girdi maliyetlerini ve verimliliği doğrudan etkileyecek. Tarımda dijitalleşmenin artması üretim maliyetlerini düşürecek. Dolayısıyla büyük veya küçük ölçekli kurum, kuruluş ve işletmeler için dijital dönüşüm, dünya pazarları ile rekabet edebilmek adına tercih olmaktan ziyade bir zorunluluk haline geliyor. Özellikle teknolojik gelişmelerin bir parçası olan bu değişimler ve yenilikler, gıda ve tarım sektöründe oldukça etkili ve güçlü olarak karşımıza çıkıyor.
Teknolojik gelişmeler ve dijital dönüşüm gıda üretimin her noktasında etkisini gösterecek. Tüm dünyada öğrenmeye programlanmış yazılımların ve mobil kullanımının hızla artması, yaklaşık 2.5 milyar insanın aktif olarak kullandığı sosyal medya ağlarının çoğalması, nesnelerin interneti ve yapay zeka gibi teknolojilerdeki büyük yükselişi, dijital dünyada birçok şeyin yeniden şekillenmesine neden olacak. Veri tabanlı çiftlik gıda yönetimi sistemleri, organik, sürdürülebilir ve sağlıklı gıdaya erişimi sağlayacak daha gelişmiş sistemler, iklim değişikliğinden etkilenmeye yön verecek, verimliliği, gıda kalitesini ve güvenliğini etkileyecek dijital algoritmalar, su ve enerji tüketiminin düşmesine de katkı sağlayacak yapılar, gıda endüstrisinin geleceği etkileyecek dijital dönüşüm dinamikleri olacak. Ayrıca robotlar çiftçiliğin doğasını değiştirecek. Gıda üretimi yapan aile yapıları ve geleneksel gıda ritüelleri de yeniden şekillenecek.
Dijital dönüşümü de içine alan Sanayi 4.0, genel hatlarıyla robotların üretimi tamamen devralması, yapay zekanın gelişimi, üç boyutlu yazıcılarla üretimin gerçekleşecek olması gibi birçok yeniliği de kapsıyor. Süreçte, işçi gücünden teknoloji kontrolüne geçen sistemler ile makine kontrolü artacak. Her geçen gün tehlike sınıfı yüksek işler insandan makinelere-robotlara geçecek. Tekrar eden işlere insan iş gücü talebi azalacak. Seri üretim, yerini daha az miktarlarda ve kişiye özel üretime bırakacak. Büyük ve seri üretim yapan fabrikalar yerini, fikirleri daha hızlı ürüne çevirecek esnek, küçük, dinamik ve akıllı fabrikalara bırakacak. Bu durumda tek tip ve seri üretim yapan büyük fabrikalara gerek kalmayacak. Fabrikalar ve tasarım merkezleri başta olmak üzere çok sayıda disiplinden insanlar dijital olarak birbirine bağlanarak, zor ve karmaşık işleri sanal ortamda paylaşacak, üretim süreçlerini kısa sürede geçerek, ortaklaşa üretecekler.
