Sevgili Dostlar,

Biliyorsunuz her sene sahip olunması gereken 10 yetkinlik sıralanıyor. Problem çözme, yaratıcılık, liderlik, dayanıklılık, esneklik, analitik düşünme, aktif öğrenme gibi birçok kavram konuşuluyor ama ülkemize özel bir liste yapılsa beceri listesinin başında bir numarayı açık ara dolandırılmamak alırdı. Durup dururken nereden çıktı bu demeyin, son günlerde öyle haberlere denk geldim ki, şeytanın aklına gelmeyecek yöntemlerle insanlar tuzaklara düşüyor.

Bunlardan en popüler olanı asayişten telefonla arıyormuş gibi yapıp x örgütünde isminize denk geldik ama merak etmeyin köşedeki parka siyah poşette x TL getirin isminizi sileceğiz tarzında aramalar. Normal şartlarda böyle bir telefona itibar etmezsiniz ama koca koca adamlar, ne eğitimli insanlar buna kandı, o kadar haber yapılmasına rağmen hala da kanmaya devam ediyorlar. Bununla alakalı bir psikolog bu tip aramalarda insanın bir şekilde hipnoza girdiğini ve olmayacak şeylere inandığını bu yüzden böyle bir arama geldiğinde telefonu hemen kapatılmasını öneriyordu.

Bunun farklı bir versiyonu da sizi bankadan arıyoruz diyerek başlayan telefon aramaları. En başta güven kazanmak için TC kimlik numaranızı veriyorlar, internet bankacılığınız ele geçirildi şifrenizi değiştirmeniz gerekiyor diyerek mevcut banka şifrenizi girmenizi istiyorlar. Adamlarda isminiz var, hangi bankayla çalıştığınızın bilgisi var, TC kimlik numaranız var, şüphelenmeden işlemi yapıyorsunuz, sonrasında geçmiş olsun.

Son günlerde ise İstanbul’da park edilmiş araçların üzerine bırakılan İSPARK logolu etiketler ile insanlar kandırılıyormuş. Aracınızı park ediyorsunuz, geldiğinizde üzerinde bir etiket görüyorsunuz, park borcunuzu ödemek için QR kodunu tarayın yazıyor, vatandaş ne bilsin, taratıyor, aman borcum kalmasın diye kredi kart bilgilerini girip ödemeyi yapıyor ve kendi eliyle karşı tarafa bilgilerini vermiş oluyor.

Çok fazla gündeme gelmeyen ama farklı bir yöntem ise teknik servis gibi sizi arayıp kombinizin bakımı geldi diyenler. Cesarete bak arkadaş dedim, adam evinize geliyor, kimisi kombiyi alıp bir daha gelmiyor, kimisi ise hem kombiyi hem de tamir parasını peşin alıp ortadan kayboluyor. 4-5 gün geçtikten sonra banyo yapacağız sıcak su lazım diye kombi firmasını arıyorsunuz ama geçmiş olsun, bir araştırıyorsunuz ki öyle bir servis yok.

Son zamanlarda yaşananlar ise herkesin kolaylıkla tongoya düşebileceği cinsten, adamlar web sayfalarını bire bir kopyalıyor, siz siteye girdiğinizde anlamıyorsunuz sonrasında da olan oluyor. Mesela araç kiralayacaksınız, arama motoruna yazıyorsunuz, reklam olarak önünüze çıkıyor, en üstte çıkan firma reklam da olsa güven verir ya, hemen kiralama için işleme başlıyorsunuz, telefon numaranızı sisteme girince adam sizi arıyor, bilgi veriyor, şu hesaba EFT yapar mısınız diyor. 5-10 dakika sonra gene arıyor, gönderdiğiniz para hesabımıza geçmedi, bir kez daha dener misiniz diyor, on dakika içinde sizi iki kez soyup ortadan kayboluyor.

Buna benzer site kopyalama ile dolandırıcılık işi şimdi yeme içme sektörüne de bulaşmış. Geçen haftalarda Arda Türkmen anlattı, içimden vay anasına dedim. İstanbul’da belli mekanlar son dakikada keyfi iptallerin önüne geçebilmek için rezervasyon alırken önden bir kaparo alıyormuş, buraya kadar herşey normal. Adamın biri Arda Türkmen’in web sayfasının aynısını yapmış, buraya giren kişi gerçeği ile ayırt edemiyor çünkü sayfa aynı, belki adres uzantısına baksa bir harfin farklı olduğunu görecek ama nereden aklına gelsin ki?

Müşteri rezervasyon yaparken kendisine verilen IBAN numarasına ödeme yapıyor, haftasonu arkadaşlarıyla restorana gittiğinde kapıda ismini söylüyor, “beyfendi isminiz yok” deniyor, “nasıl olur kardeşim ben kaparo bile yatırdım” diyor, sonrasında olay ortaya çıkıyor. Web sayfası için şikayetçi olunuyor ama adam bu sefer farklı şekilde önlerine çıkıp gene farklı müşterilerden kaparo almaya devam ediyor.

Bu hikayeyi medyada gören Gaziantep’teki meşhur bir baklava firmasının sahibi Arda Türkmen’i arıyor, meğerse aynı dolandırıcı aynı işlemi burada baklavacıya da yapıyormuş. Antepli baklavacı Arda Türkmen’e bununla nasıl mücadele ettiklerini soruyor ve daha da ilginç bir bilgi paylaşıyor. Dolandırıcı her sipariş sonrası Antepli firmaya “x kişi için x adrese x kilo fıstıklı baklava gönder parası alındı” diye pişkin pişkin mesaj gönderiyormuş, trajikomik ama gerçek.

Ben buraya kadar okuduklarımın hiçbirini yemem, kolay kolay avlanmam diyenler için asıl tehlikeli olan örneği paylaşayım. Geçtiğimiz günlerde benim de denk geldiğim, rakamları duyunca garipsediğim ama çokta takılmadığım bir olay yaşandı. Konuyu özetlersek, Cumhurbaşkanının sesinden vatandaşlara hitaben yapılan konuşmada Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı’na yatırım yapın, para kazanamazsanız herkese 20 milyon lira vereceğim deniyordu. Bunun reklamı TPAO logosu, Cumhurbaşkanının resmi ve sesiyle Twitter ve YouTube’da dönünce doğal olarak kimse bundan şüphelenmedi ama yapılan açıklamalarda böyle bir şey olmadığı belirtildi.

YouTube’dan birşeylere bakarken daha şimdi aynı reklamı bu sefer ünlü oyuncu Burak Özçivit’in görüntüsü ve sesiyle gördüm. Google buna benzer bir reklamla alakalı şikayeti almışken bunun türevlerini saniyesinde bulup iptal edebilecek algoritmaya sahip ama reklamlar ekranlarda dönmeye devam ediyor. Yahu para kazanacak tabi ki iptal etmez demeyin, oradan kazanacağı 2-3 kuruşu Google saniyenin milyarda birinde kazanıyordur, hatta salisenin mi desek bilemedim. Asıl mesele diğer reklamverenlerin güvenirliği, şimdi bu tip örnekler çıkınca piyasaya yeni çıkan hizmet tanıtımlarına doğal olarak hep şüpheyle bakacağız.

Aylar önceki bir yazımda yapay zeka sonrasında gördüğümüz her videoya şüphe ile bakmamız gerekiyor, masabaşında videolar üretilebiliyor, x kişi konuşmuş gibi yüzü ekrana konabiliyor, ses eklenebiliyor demiştim. Memlekette o kadar garip şey oluyor ki doğal olarak bazı şeyleri artık normalleştiriyoruz ama her zaman gözümüzü dört açmamız gerekiyor. Ben ciddi konularda canlı bir video görmezsem kolay kolay inanmıyorum, yukarıdaki konu çok konuşulmadı ama belki de vaka analizi olarak okutulması gereken bir konuydu.

İnternette gezinirken bir avukatın Instagram sayfasına denk geldim, Tuçe Bildik bu tip dolandırıcılıklarla alakalı paylaşımlar yapıp insanları bilgilendiriyor, hukukçu gözüyle herkesin kolaylıkla anlayacağı şekilde bir sürü paylaşım yapmış, içlerinden bazısı cidden ilginç, takip etmenizi öneririm.

Gündemdeki diğer konulara bakarsak;

• Türkiye’nin en çok aboneye sahip dizi ve film platformu BluTV Warner Bros-Discovery tarafından satın alındı.

• Çin’deki öğrenciler, giyenleri güvenlik kameralarından gizlemek için tasarlanmış bir görünmezlik pelerini icat etti.

• Starbucks’ın piyasa değeri, 20 günlük süreçte 12 milyar dolardan fazla azalarak 110 milyar doların altına geriledi.

• İngiltere Premier Ligi, Sky, TNT ve BBC Sport ile 270 canlı maç yayınlamak üzere tarihi bir anlaşmaya imza attı. İngiltere’nin yeni yayın ihalesi anlaşması, Türkiye’deki mevcut ihalenin neredeyse 100 katı fazlasına yapıldı.
• Terzide, lostra ustasında, döşemecide yenilenecek ürünler çığ gibi yığıldı, işler yüzde 150 arttı.

• Spotify, 2023 yılı boyunca en çok dinlenen müzik ve podcast’leri açıkladı.

• Forbes’un “En Güçlü Kadınlar” listesinde beşinci sırada yer alan ve Time dergisi tarafından yılın kişisi seçilen Taylor Swift rekora doymuyor.

• Elon Musk, antisemitik söylemleri gerekçesiyle reklam boykotu uygulayan şirketlere küfür etti.

Geçtiğimiz haftalardaki etkinliklere bakarsak;

• Mobildev’in katkılarıyla yaptığımız Pazarlama Sohbetlerinde Google Analytics 4 hakkında sohbet ettik, konu çok sıcak olduğundan çokça soru geldi, konuyla alakalı bilgi edinmek isterseniz buradan izleyebilirsiniz.

Önümüzdeki günlerdeki etkinliklere bakarsak;

• 15 Aralık saat 14.00’da iş hayatına dair sohbet ettiğimiz Kariyer Sohbetlerinde Ticimax İK Müdürü Bengisu Haşimzade bizlerle olacak, bilgi için bu linke göz atabilirsiniz.

• 19 Aralık Salı akşamı İzmir’de birbirinden değerli konuklarla E-Ticaret Sohbetleri adlı etkinlikte olacağız, burada yaşayan dostlarımızı bekliyoruz, detaylar ve kayıt için buraya bakabilirsiniz.