Unutulmaz kişilerin başında gelen M. Kemal Atatürk, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusudur. 1981 yılında Selanik’te dünyaya gelen Mustafa’nın babası Ali Rıza Efendi, annesi ise Zübeyde Hanımdır. Mahalle Mektebi’nde ilkokul, Şemsi Efendi Okulu’nda ortaokul, Selanik Askeri ve Mülkiye Rüştiyelerinde lise eğitimini tamamlamıştır. Lise eğitimi sırasında matematik öğretmeni kendisine Kemal ismi vermiştir. Lise eğitiminin ardından Harp Akademisi ve Harp Okulu’nda üniversite eğitimi almıştır.
Yüzbaşı unvanıyla üniversiteden mezun olan Mustafa Kemal, ilk görev yeri olan Şam’a gitmiştir. Trablusgarp, Balkan ve 1. Dünya Savaşlarına katılmıştır. 1905 yılında Şam 5. Ordu, 1907’de ise Makedonya 3. Ordu’da görev almıştır. Selanik’te görevine devam ederken 1909 yılında İstanbul’da gerçekleşen 31 Mart Vakası’nı batırmakla görevlendirilen Hareket Ordusu’nda yer aldı. Arnavutluk İsyanı’nın bastırılmasında da görev almıştır.
1911 yılında İtalya Trablusgarp’a asker çıkarınca M. Kemal Tobruk’a gönderilmiştir. Derne ile Tobruk’ta Türk Kuvvetleri’ni başarıyla yönetmesinin ardından binbaşı rütbesini almıştır. Bu rütbe ile Balkan Savaşı’na katılmıştır. 1913 ve 1915 yılları arasında ataşe olarak Sofya’da görev almıştır. 1. Dünya Savaşı sırasında 19. Tümen Komutanı olarak 1915’te Çanakkale Savaşı’na katılmıştır. Gelibolu’da orduya önderlik ederek düşman saldırısını durdurmasının ardından ‘Anafartalar Kahramanı’ olarak anılmaya başlamıştır.
Doğu Cephesi’ne 1916 yılında Kolordu Komutanı olarak atanmasının ardından general unvanı verilmiştir. 1917 yılında Suriye ve Filistin’de görevli olan 7. Ordu Komutanlığı’na atanmıştır. Ardından Veliaht Vahdettin ile birlikte Almanya’ya gitmiştir. Alman savaş cepheleri ve genel karargahında incelemelerde bulunduktan sonra Suriye Cephesi’nde tekrar görevlendirilmiştir. Buradayken 1. Dünya Savaşı bitmiş ve Mondros Ateşkes Antlaşması imzalanmıştır. Antlaşma sonrası İstanbul’a gelmiş, ardından Ordu Müfettişliği için İstanbul’dan ayrılarak 19 Mayıs 1919’da Karadeniz yoluyla Samsun’a gitmiştir. 22 Haziran 1919 yılında Amasya Genelgesi’ni yayımlamıştır. Aynı yıl 23 Temmuz’da Erzurum, 4 Eylül’de Sivas Kongresi’ne başkanlık yapmıştır. Kongrelerde alınan kararlar doğrultusunda 23 Nisan 1920 tarihinde TBMM açılmıştır. Mustafa Kemal ise hem meclis hem de hükümet başkanı seçilmiştir. Türk milletinin, İtilaf devletleri ve Osmanlı Devleti arasında imzalanmış olan Sevr Antlaşması’nı kabul etmediğini duyurmuştur.
1 Kasım 1922 tarihinde saltanat ve hilafet birbirinden ayrılmış, saltanat kaldırılmıştır. Osmanlı İmparatorluğu ile yönetim bağlarının ayrılmasından sonra 13 Ekim 1923 tarihinde Cumhuriyet idaresi kabul edilmiştir. 29 Ekim 1923 Cumhuriyet ilan edilmiş vefat edene dek Mustafa Kemal 4 kez Cumhurbaşkanı seçilmiştir. Soyadı kanunuyla kendisine Atatürk soyadı verilmiştir ve bu soyadı başkalarının kullanması yasaklanmıştır.
1929 yılında dünyayı etkisi altına alan ekonomik buhranın etkilerini hafifletmek için Atatürk, 1933 yılında 5 yıllık Sanayi Planı uygulamıştır. O dönem dış politikada da Balkan Antantı, Sadabat Paktı ve Montrö Boğazlar Sözleşmesi gibi girişimlerle Türkiye, dünyada önemli bir aktör olarak öne çıkmıştır.
1893 ile 1927 yılları arasında hizmet vermiş, 1937 yılında Atatürk’ün sağlık durumu kötüye gitmeye başlamıştır. 1938’in başlarında ise siroz teşhisi konmuştur. Avrupa’dan doktor getirilse de doktorların uyguladığı hiçbir tedavi faydalı olmamıştır. Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu ve önderi olan Mustafa Kemal Atatürk, 10 Kasım 1938 tarihinde saat 09:05’te Dolmabahçe Sarayı’nda hayata gözlerini yummuştur. Binlerce kişinin katılımıyla düzenlenen büyük törenle cenazesi Ankara’ya götürülmüştür. 21 Kasım’da burada bulunan Etnografya Müzesine geçici olarak defnedilmiştir. 15 yılın ardından 10 Kasım 1953 tarihinde Atatürk’e özel olarak yapılan Anıtkabir’e getirilmiştir.
Atatürk Devrimleri
- Saltanatın kaldırılması (1 Kasım 1922)
- Cumhuriyetin ilanı (29 Ekim 1923)
- Halifeliğin kaldırılması (3 Mart 1924)
- Şeriye ve Evkaf Vekâleti’nin kaldırılması (3 Mart 1924)
- Eğitim ve öğretim devrimi (3 Mart 1924)
- Şapka ve kıyafet devrimi (25 Kasım 1925)
- Tarikatların kaldırılması, tekke ve zaviyelerin kapatılması (30 Kasım 1925)
- Medeni Kanun’un kabulü (17 Şubat 1926)
- Harf devrimi (1 Kasım 1928)
- Tarih anlayışında gerçeğe dönüş (12 Nisan 1931)
- Takvim, saat ve ölçülerde değişiklik (1925 ve 1931)
- Dil devrimi (12 Temmuz 1932)
- Kadın haklarının tanınması (1930-1933 ve 1934)
- Soyadı yasasının kabulü (21 Haziran 1934)
- Laikliğin kabulü (5 Şubat 1937)
Mustafa Kemal Atatürk’ün Eserleri
- 1908- Takımın Muharebe Talimi (Çeviri)
- 1910- Cumalı Ordugâhı – Süvari: Bölük, Alay, Liva Talim ve Manevraları
- 1911- Tâbiye ve Tatbikat Seyahati
- 1912- Bölüğün Muharebe Talimi (Çeviri)
- 1918- Zabit ve Kumandan ile Hasbihal
- 1927- Nutuk
- 1930- Vatandaş İçin Medeni Bilgiler
- 1937- Geometri
- Onuncu Yıl Nutku
- Balıkesir Hutbesi
- Türk Gençliğine Hitabe
- Tâbiye Meselesinin Halli ve Emirlerin Sureti Tahririne Dair Nesayih
- Bursa Nutku
Editör Not: Bu web sayfasını yapmaya karar verdiğimde ilk yazının Mustafa Kemal Atatürk olmasını istemiştim. Dünya tarihinde iz bırakan nice liderler oldu ve olacakta ama hiç kimse Atamızın yerini dolduramayacak. Kendisini sevgi, saygı ve rahmetle anıyoruz.
Kaynak 1: Sabah
